Piše: Admir Gluhić
Kada govorimo o fudbalu općenito, a posebno o fudbalu u našoj zemlji, pored svih problema o kojima sam ranije pisao, možda najčešće spominjan, ali sa najmanje fokusa na rješavanju istog, bio je prelazak iz omladinskog u seniorski ili profesionalni fudbal.
U ovom tekstu neću se puno osvrtati na niža takmičenja u smislu starosne kategorije (kadeti, pioniri…), nego samo na juniorska takmičenja koja su organizovana od strane nacionalnog i dva entitetska saveza.
U okrilju našeg nacionalnog nogometnog saveza organizovana je Premijer omladinska liga Bosne i Hercegovine u kojoj se takmiči šesnaest klubova.
U dva entitetska saveza organizovano je pet juniorskih natjecanja, Omladinska liga BiH – Zapad, Omladinska liga BiH – Sjever, pod organizacijom i ingerencijama Fudbalskog saveza Republike Srpske, a pod organizacijom Nogometnog saveza Federacije BiH takmiče se juniori u grupama Centar 1, Centar 2 i Omladinska liga BiH – grupa Jug. U ovih pet liga, koje su de facto drugi rang takmičenja podijeljen na regionalnoj osnovi, takmiči se ukupno čak 75 timova.
Mišljenja sam kako je i u Premijer omladinskoj ligi BiH, tih 16 klubova previše, a poseban je problem u kvalitativnom smislu organizacija drugog ranga takmičenja kroz pet liga, gdje sa takvom disperzijom kvalitete na taj broj timova na tom nivou ustvari dobijamo samo to da nema kvalitetnih utakmica. Kako bi na ovom nivou imali kvalitetne utakmice nužne za sazrijevanje igrača, nužna je koncentracija kvalitete, odnosno reorganizacija i smanjenje broja timova na ovom nivou na maksimalno dvije grupe sa po 14 timova. Stava sam kako je i ovo previše, ali predstavlja jedno adekvatno prelazno rješenje.
Minimalno stotinu juniora svake godine u prosjeku “prestari” svoju kategoriju i time ukoliko imaju intenciju bavljenja fudbalom, postaju uslovno rečeno “igrači” na tržištu. Ovdje govorimo samo o nivou Premijer omladinske lige BiH, ukoliko govorimo i o rangu druge lige (ranije navedenih 5 grupa) onda govorimo o prilivu dodatnih još barem pet stotina igrača koji više nemaju pravo nastupa u juniorskom nivou takmičenja.
Klubovi na najvišem rangu, oni koji se takmiče u okviru Premijer lige Bosne i Hercegovine uslovljeni potrebom ostvarivanja rezultata i obezbjeđivanja konkurentnosti, rijetko se odluče dati priliku mladom igraču koji tek izlazi iz juniorske kategorije, osim ako se ne radi o nekom supertalentu, koji ruku na srce u pravim sistemima bude prepoznat i ranije i priliku dobije još dok nastupa za svoje starosne kategorije.
Klubovi sa uslovno rečeno “jačom kasom” dovode igrače sa strane, koji su im potrebni jer im je fokus na rezultatu, a nemaju vrijeme niti opredjeljenje odgajanja, stvaranja i kultivisanja igrača. Klubovi koji posegnu za mladim igračem, najčešće to rade iz nedostatka opcija, iz razloga jer su uslovljeni takmičarskim propozicijama ili iz trećeg i najpraktičnijeg razloga – takvi igrači su često “najjeftiniji”.
I dok se klubovi na najvišem, ali ruku na srce i na drugom rangu takmičenja “snadbijevaju” igračima sa strane, zbog posebnog načina uređenja, veliki broj mladih igrača se u tom periodu tranzicije “ugasi” i na taj način mi u jednom određenom procentu gubimo u smislu mogućnosti kreiranja igrača na duže staze.
Mladom igraču u pravilu najvažnije je da igra, da u kontinuitetu bude prisutan na terenu, da stasava u igri koja nije posložena po starosnoj nego po kvalitativnoj osnovi, pa tamo nerijetko ima duele sa formiranim igračima, iskusnim, prekaljenim i igračima uz koje stiče nova iskustva i adaptira se na jedan sasvim novi svijet. Prve godine nakon izlaska iz omladinskih liga, u kojima je koncept igre u fokusu, ne zanemarujući pri tome rezultat, dolazi se u okrutni svijet gdje je sve pdoređeno rezultatu.
Rijetki klubovi, ali i u pravilu rijetko je opredjeljenje da se fokus stavi na vlastite omladince, i da se iz svake generacije na osnovu stručnih procjena i kontinuiranog nadzora nad radom i progresom vrši selekcija najvećih potencijala, i da se takvi prepoznaju i dobiju status “projekta kluba”. Nažalost takvo opredjeljenje najčešće bude uslovljeno “prilikama” u klubu, ili možda bolje rečeno neprilikama, a rijetko to bude strateško opredjeljenje i stvar vizije.
Jedan od koraka, ako ništa drugobonda prema stvaranju poligona da se veliki broj juniora nakon juniorskog staža nastavi razvijati barem na period od 2-3 godine, može biti i to da se treći rang takmičenja “zaštiti” od pristupa stranih igrača. Uz onemogućavanje nastupa “stranaca” u trećem rangu takmičenja, i povećanje obavezujućeg broja U21 igrača u ekipi u tom rangu, stvorili bi se preduslovi da taj nivo takmičenja ima status “razvojne lige”. Tu bi se dobilo još neko dodatno vrijeme i prilika za određeno stasavanje igrača koji nakon juniorskog staža budu na prekretnici.
Ruku na srce, najstresniji momenat za fudbalera upravo je prelazak iz juniorskog u seniorski fudbal. Nerijetko imamo situaciju da neko ko je u uzrastu U17 ili U19 bio zvijezda u procesu tranzicije, kako zbog nedovoljnog prostora, tako zbog nedovljno vremena za aklimatizaciju jednostavno nestane.
Određena istraživanja kažu da tek svaki četvrti junior ostvari i seniorsku karijeru u istom rangu, a tek svaki šesti u istom timu. Drugačiji zahtjevi, drugačiji pristup, premali period aklimatizacije i fokus na rezultat, ipak ostavljaju trag na mlade talente.
Još jedna od pretpostavki za razvoj mladog igrača je i to da ekipa u koju “ulazi” nesebično pruži podršku, znači da je i ambicija i jasna vizija kluba i ekipe, da se daje podrška mladim igračima. Kako bi se ekipa gradila, kako bi mladi igrač imao priliku da napreduje i dalje se razvija, nephodno je da se radi sa vizijom i strategijom. Važno je i dozirati količinu koja je optimalna za svakog mladog igrača individualno, važno je i da se pravilno selektuje, ali i da se adekvatno rezonuju stvari.
Mladi igrači najbrže stasavaju u ozbiljnoj ekipi, u ekipi koja ima pobjednički i timski duh. Isto tako, pri selekciji i promjeni organizacije takmičenja, važno je predočiti viziju da ukoliko recimo imate dva slična, talentovana igrača na sličnim pozicijama, koji su u juniorskom fudbalu igrali zajedno, to ne mogu da rade i u seniorskom. Tako će sputavati jedan drugoga. Važno je da se to adekvatno prezentuje i da je slanje jednog od njih na posudbu ustvari rad na njegovom unapređenju i daljnjem razvoju, a ne pokazatelj da se na njega ne računa. Kod nas se igrači otpišu, a nerijetko takvi igrači budu prvi na listi uspjeha, jer dobiju ono što je mladom igraču najpotrebnije – prostor za igru i daljnji razvoj i stasavanje.
Poruka je da oni koji se brinu o organizaciji takmičenja u NFSBIH, moraju najhitnije moguće raditi na reorganizaciji omladinskih takmičenja s ciljem koncentracije kvalitete, ali i paralelno sa time način kojim će se stvoriti preduslovi da igrači koji završe sa omladinskim fudbalom imaju takmičenje ili barem natjecanje koje će preferencijalno dati priliku za daljnji razvoj barem te dvije godine do kategorije U21.
Poruka mladim igračima da je rad njihov najveći adut i jedini pravi saveznik a teren njihovo jedino mjerilo. Nije poraz nastupanje u rangu ispod, dva ranga ispod, jer igrač koji je adekvatno usmjeren, prije ili poslije će uz pravilno vođenje, angažman, rad i ambiciju da dobije svoju priliku. Podsjetiti ću sve mlade a i sebe, da je jedan Luka Modrič, bio na posudbi u ekipi Zrinjskog iz Mostara, to je bio do jednog procesa njegovog sazrijevanja do vjerovatno u jednom momentu najboljeg veznog igrača na planeti. Da je Luka tada imao manjak vizije, da je bio tvrdoglav ili je po svaku cijenu želio biti u tada moćnom Dinamu, dobio bi samo to da bi u godini dana na terenu proveo sao nekoliko minuta, ako i toliko, što bi značajno uticalo na njegov put i razvoj…
Bolje biti spreman a nikada ne dočekati svoju priliku, nego dobiti priliku a ne znati, umijeti ili ne biti spreman iskoristiti istu!
